Thiền Sư Tuệ Tĩnh Để Lại Kho Tàng Kiến Thức Về Thuốc Nam
Đại danh y Tuệ Tĩnh – Ông tổ nghề thuốc nam Việt Nam đã để lại kho tàng lớn kiến thức, bài thuốc chữa bệnh cho hậu thế. Tư tưởng của ông được thấm nhuần, truyền đời đến tận ngày nay.
Tiểu sử cuộc đời đại danh y Tuệ Tĩnh
Danh y Tuệ Tĩnh tên thật là Nguyễn Bá Tĩnh còn được suy tôn vị tiên thánh thuốc Nam, ông tổ ngành Y học cổ truyền Việt Nam.
Quê quán: Làng Nghĩa Phú, Tổng Văn Thái, Phủ Thượng Hồng, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương.
Cuộc đời: Mồ côi cha mẹ từ năm 6 tuổi, sau đó được đưa vào chùa Hải Chiều (chùa Giám ngày nay) sống cùng các nhà sư. Và được sư chùa Hải Chiều, chùa Giao Thuỷ nuôi ăn học.
Năm 22 tuổi ông thi đỗ Thái học sinh dưới triều vua Trần Dụ Tông và được mời làm quan. Thế nhưng ông lại lựa chọn con đường tu tập, làm thuốc. Ông lấy pháp hiệu Tuệ Tĩnh.
Trong thời gian này ông học thuốc, tìm hiểu cách trồng cây thuốc, sưu tầm các bài thuốc chữa bệnh trong dân gian và làm thuốc chữa bệnh. Kiến thức, thực hành đều nắm rõ, ông đã tạo phong trào trồng thuốc trong vườn chùa, đền, các gia đình, dạy nghề cho tăng đồ.
Ngoài ra ông cũng viết sách, có công trình đồ sộ về thuốc nam và được lưu truyền rộng rãi trong nhân dân.
Tiếng lành đồn xa, năm 1385, ở tuổi 55 ông bị cống sang nhà Minh (Trung Quốc) để chữa bệnh cho vua và hoàng hậu. Ở một quốc gia được coi là cái nôi của Y học cổ truyền nhưng Tuệ Tĩnh đã thể hiện sự vượt trội, được vua nhà Minh phong là Đại Y Thiền sư. Ông được mời vào Thái y viện giữ chức Y tư cửu phẩm.
Vì tài năng thiên phú, Tuệ Tĩnh đã bị giữ lại ở Trung Quốc và mất tại đây. Sống nơi đất khách quê người, ông luôn mong ngóng, nhớ về cố hương. Ông có nhắn lại một câu mà ai nghe được cũng không khỏi xót xa: “Ngày sau có ai người nước Nam qua đây xin đưa hài cốt tôi về với!”.
Kho tàng thuốc nam của thiền sư Tuệ Tĩnh
Đại danh y Tuệ Tĩnh đã để lại nhiều tài liệu, có giá trị to lớn đối với nền Y học cổ truyền ở nước ta cho tới tận ngày nay. Đó là Y lý, y đức, các bài thuốc chữa bệnh, cách phòng tránh bệnh tật…
Các tài liệu ông biên soạn đều viết bằng chữ nôm, theo thể văn vần thơ phú nên rất gần gũi, dễ nhớ trong nhân dân.
Tư tưởng, quan điểm nổi tiếng
Đại danh y Tuệ Tĩnh đã có những tư tưởng, quan điểm y học độc lập, tự chủ, sát với thực tế Việt Nam
- Nam dược trị nam nhân
Dùng thuốc của người Việt Nam chữa bệnh cho người Việt Nam. Nhận thấy rằng nước ta có rất nhiều cây thuốc, vị thuốc không kém gì với dược liệu bên Trung Quốc. Thay vì phải mua từ quốc gia này, có thể tận dụng.
Ông đã nghiên cứu dược lý từ 630 vị thuốc có thể chữa bệnh và có hướng dẫn điều trị cụ thể.
| Một phân tích của ông được trích dẫn trên nhiều bài báo: Việt Nam là quốc gia nằm trong khu vực có khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm thường xuyên, chính vì thế mà người dân thường mắc các bệnh thiên về nhiệt (nóng), phong (gió), hàn (lạnh), thấp (ẩm) hoặc khí hư yếu nên cần tìm những cây thuốc, bài thuốc đông y, điều trị tả hỏa, hóa đàm, trừ phong thấp, thanh nhiệt giải độc… |
- Tư tưởng phòng bệnh, dưỡng sinh
Đại danh y Tuệ Tĩnh được xem là có tư tưởng tiến bộ vượt thời đại đối với việc phòng bệnh, vệ sinh giữ gìn nếp sống sạch sẽ.
Ông hướng dẫn sử dụng thảo dược tự nhiên để chăm sóc, bảo vệ sức khỏe.
Bên cạnh đó còn nhận thức được sự quan trọng của việc tập luyện, dưỡng sinh giúp thư thái tâm hồn, giảm muộn phiền, giải phóng năng lượng cho cơ thể.
bài dưỡng sinh, rèn luyện sức khỏe của ông được khái quát trong câu:
Bế tinh, dưỡng khí, tồn thần
Thanh tâm, quả dục, thủ chân, luyện hình
Ngoài ra ông còn phê phán tư tưởng mê tín, phù chú mà không tin vào thuốc; dày công nghiên cứu phương pháp bấm huyệt, xoa bóp, châm cứu, xông hơi, ngâm chân… để tự chăm sóc sức khỏe.
Kho tàng kiến thức về thuốc nam
Xuất phát từ lòng thường người, yêu nước, thương dân Thiền sư Tuệ Tĩnh đã tập hợp kiến thức, kinh nghiệm tập hợp thành các bộ sách như:
1. Hồng Nghĩa giác tư y thư
Là cuốn sách thuốc cổ nhất, một trong hai tác phẩm nổi tiếng do thiền sư Tuệ Tĩnh biên soạn. Hồng Nghĩa giác tư y thư được chúa Trịnh mệnh danh cho là sách thuốc của Hồng Nghĩa Đường. Nội dung đề cập là:
- Các bài phú về thuốc nam
- Các bài phú về dược tính
- Các mục y lý về tạng can, tạng phủ, kinh lạc, bát quái
Bộ sách được chia thành 2 quyển vừa viết bằng chữ Nôm, vừa viết bằng chữ Hán.
Quyển thượng gồm: Nam dược Quốc âm phú – Trực giải thuốc Nam dược tính phú – Y luận – Thương hàn cách pháp trị lệ, tức thương hàn tam thập thất truỳ.
Quyển hạ gồm: Thập tam phương gia giảm – Phương pháp biện chứng luận trị (chứng trị phương pháp) – Các phương thuốc gia truyền hiệu nghiệm đã được chọn lọc mà Hoàng triều ban bố cho nhân dân gồm 37 phương – Các đơn thuốc (Như ý đơn, Hồi sinh đơn, Bổ âm đơn).
2. Nam dược thần hiệu
Đây là bộ y thư nổi tiếng được soạn bằng chữ Nho của Thiền sư Tuệ Tĩnh. Nội dung về những bài thuốc hay của Việt Nam.
Nam Dược Thần Hiệu gồm 11 cuốn. Cuốn đầu nêu dược tính của 119 vị thuốc nam là: Tên gọi, vị khí, chủ trị của các vị thuốc nam
10 cuốn còn lại mỗi cuốn nói về 1 khoa trị bệnh:
Cuốn 1: Các bệnh trúng
Cuốn 2: Các bệnh về khí
Cuốn 3: Các bệnh xuất huyết
Cuốn 4: Các bệnh có đau
Cuốn 5: Các bệnh không đau
Cuốn 6: Các bệnh chín khiếu
Cuốn 7: Các bệnh nội nhân
Cuốn 8: Các bệnh phụ khoa
Cuốn 9: Các bệnh nhi khoa
Cuốn 10: Các bệnh ngoại khoa
Năm 1762, Nam Dược Thần Hiệu đã được biên tập, bổ sung, in lại bởi Hòa thượng Bản Lai chùa Hồng Phúc gồm: Bản thảo dược tính 499 vị, 10 khoa chữa bệnh với 3932 vị thuốc nam để trị 184 loại bệnh, ngoài ra còn có môn thuốc chữa gia súc.
Bản dịch của Nam Dược Thần Hiệu được xuất bản vào năm 1960 và tái bản năm 1972.
Ngoài ra một số bộ sách như “Dược tính chỉ nam” và “Thập tam phương gia giảm” đã không còn nguyên vẹn do bị phá hủy trong quá trình giặc ngoại xâm sang xâm lược nước ta.
| Một số tài liệu ghi lại, Tuệ Tĩnh trong thời gian ở nước ta đã tập hợp 182 chứng bệnh, chữa được bằng 3.873 phương thuốc nam. Ngoài ra ông cũng xây dựng được 24 ngôi chùa và đưa chùa trở thành y xá chữa bệnh.
Ngoài kho tàng bài thuốc chữa bệnh cứu người, ông còn tập hợp bài thuốc chữa bệnh cho gia súc, góp phần đặt cơ sở cho ngành thú y. Tất cả sách, bài thuốc, quan điểm của Tuệ Tĩnh là tài liệu có giá trị lớn đối với sự hình thành, phát triển Y học cổ truyền ở nước ta. Cho đến tận bây giờ các tư tưởng vẫn được kế thừa, thấm nhuần, lưu truyền rộng rãi. Các tác phẩm ông để lại không chỉ có có giá trị về y học mà cho cả văn học, lịch sử. |
Đỗ Minh Đường kế thừa tinh thần “Nam dược trị nam nhân” suốt hơn 150 năm
Suốt 5 đời truyền nhân của nhà thuốc Đỗ Minh Đường luôn thấm nhuần Tư tưởng “Nam dược trị Nam nhân” của thiền sư Tuệ Tĩnh. Thay vì thu mua dược liệu, Đỗ Minh Đường đã chủ trương tự xây dựng hệ thống vườn chuyên canh hữu cơ TỰ CUNG – TỰ CẤP.
Không chỉ đáp ứng thuốc nam sạch cho các bài thuốc gia truyền của đơn vị, mà còn hướng đến mục tiêu chung là bảo tồn, nâng tầm dược liệu Việt. Hiện Đỗ Minh Đường đã tự xây dựng, phát triển 3 vườn dược liệu tại Hòa Bình, Hưng Yên, Gia Lâm và 2 khu bảo tồn dược liệu tại Hòa Bình và Bắc Kạn.
Các vườn thuốc, khu bảo tồn ươm trồng hàng trăm thảo dược có tác dụng trị bệnh, bồi bổ sức khỏe. Từng cây thuốc sẽ được chọn lọc, trồng theo tiêu chuẩn, cho hàm lượng dược tính cao, tinh khiết, lành tính với sức khỏe người sử dụng.
Lương y Đỗ Minh Tuấn chia sẻ: “Là thế hệ đời sau, bản thân tôi luôn tâm niệm làm sao để có thể bảo tồn những giá trị tinh hoa y học cổ truyền, lan tỏa những thông điệp, tư tưởng tốt đẹp của các thế hệ danh y, lương y đời trước. Điều này không chỉ có ý nghĩa với sự phát triển của Đỗ Minh Đường mà còn cả nền Y học cổ truyền Việt Nam sau này.
Phát triển nam dược sạch là một trong những mục tiêu dài hạn. Chúng tôi sẽ tiếp tục mở rộng hơn nữa quy mô các vườn dược liệu để đưa dược liệu Việt và các bài thuốc nam, nền y học cổ truyền Việt Nam vươn tầm.”
Bảo tồn, gìn giữ, phát triển kho tàng thuốc nam của thiền sư Tuệ Tĩnh là trách nhiệm của các thế hệ đời sau. Tuy hành trình này còn dài và sẽ gặp không ít khó khăn, nhưng chúng tôi hiểu rằng nếu có sự quyết tâm, luôn hướng tới giá trị tốt đẹp thì “ngàn năm thuốc Việt” cũng sẽ không còn xa.
|
THÔNG TIN TẬP ĐOÀN NAM Y ĐỖ MINH
|
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!